Από τον δρα Χαρίλαο Κουτή, ιατρό επιδημιολόγο, καθηγητή Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας ΤΕΙ Αθήνας, πρώην διευθυντή ΣΕΥΠ
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών υπήρξε μετατόπιση της έμφασης της φροντίδας υγείας, από τη θεραπεία στην πρόληψη. Τέσσερις είναι οι λόγοι: οι αυξημένες επενδύσεις, η αλλαγή στη δημοπαθολογική κλίμακα των νοσημάτων, η αύξηση του πληθυσμού της τρίτης ηλικίας και η απεριόριστη ζήτηση στη χρηματοδότηση. Η καθημερινή αύξηση της συχνότητας των παθήσεων του κυκλοφορικού και κάθε μορφής ατυχημάτων (ιδιαίτερα στις διακοπές) εκτινάσσει στα ύψη το ποσοστό της εξωνοσοκομειακής θνητότητας. Έτσι, η ανάγκη εκπαίδευσης του μεγαλύτερου δυνατού μέρους του πληθυσμού στην παροχή Πρώτων Βοηθειών γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική.
Διαταραχές υγείας κατά τη διάρκεια των διακοπών
• Οξεία αναπνευστικά προβλήματα και τεχνητή αναπνοή
• Καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση
• Καταπληξία (Shock): λιποθυμία
• Κακώσεις: αιμορραγία, τραύματα κεφαλής, προσώπου, ματιών, θώρακα, κοιλιάς, δήγματα ζώων, κατάγματα, εξαρθρώματα
• Βλάβες οργανισμού από τη θερμότητα και το ψύχος: εγκαύματα (ηλιακά, χημικά, φωτιές), ηλεκτροπληξία, πνιγμός
• Δηλητηριάσεις: τροφιμογενείς, αλκοολισμός, εισπνοή δηλητηρίων, δήγματα φιδιών και εντόμων
• Επείγουσες παθολογικές καταστάσεις: σπασμοί, γηριατρικά, γυναικολογικά-μαιευτικά
• Ψυχιατρικά: νευρώσεις-ψυχώσεις
Γενικά προληπτικά και προφυλακτικά μέτρα
Νερό - τρόφιμα
• Να αποφεύγετε την κατανάλωση νερού βρύσης και πάγου.
• Να ζητάτε τα ποτά σας χωρίς πάγο.
• Να καταναλώνετε μόνο μαγειρεμένα, ξεφλουδισμένα ή καλά πλυμένα λαχανικά και φρούτα.
• Το κρέας και τα ψάρια πρέπει να είναι πολύ καλά ψημένα (και όχι ξαναζεσταμένα).
• Να αποφεύγετε τα τρόφιμα και τα ποτά από πλανόδιους πωλητές ή από μέρη όπου δεν τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής.
• Να αποφεύγετε το σερβίρισμα από μπουφέδες στους οποίους δεν χρησιμοποιούνται προστατευτικά καλύμματα για τα φαγητά.
• Να αποφεύγετε την κατανάλωση μη παστεριωμένου
γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων.
• Να αποφεύγετε την κατανάλωση κρύων σαλτσών, όπως η μαγιονέζα και τα συνοδευτικά σαλάτας (dressings).
• Μην ξεχνάτε το καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι πριν από το φαγητό και μετά την επίσκεψη στην τουαλέτα.
Τρόφικες δηλητηριάσεις
Αν οι διαρροϊκές κενώσεις είναι >4 την ημέρα, χρησιμοποιήστε το αντιδιαρροϊκό που θα σας συνταγογραφήσει ο γιατρός σας.
Η χρήση αντιδιαρροϊκών απαγορεύεται σε παιδιά < 2 ετών. Τα παιδιά αφυδατώνονται πολύ γρήγορα από τις διάρροιες.
Ήλιος
Η υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες για τον οργανισμό. Γι’ αυτό:
• Να αποφεύγετε την έκθεση στον ήλιο κατά τις μεσημβρινές ώρες (12-4 μ.μ.).
• Να μην εκτίθεστε στον ήλιο χωρίς αντιηλιακό (με δείκτη προστασίας >15), ακόμα και όταν κολυμπάτε.
• Να φοράτε γυαλιά ηλίου και καπέλο.
• Σε περίπτωση πολύωρης έκθεσης, να φοράτε μακριά, ανοιχτόχρωμα, βαμβακερά ρούχα.
Υψόμετρο
• Η ταχεία άνοδος σε υψόμετρο μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα γρήγορης κόπωσης, πονοκέφαλο, ναυτία, αϋπνία και ευερεθιστότητα, ειδικά πάνω από τα 2.500 μέτρα.
• Η δημιουργία θρόμβων αίματος στις εν τω βάθει φλέβες του ποδιού μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε ταξίδι διάρκειας άνω των 10 ωρών. Γι’ αυτό πρέπει να κινείτε τα πόδια σας και να περπατάτε, να πίνετε αρκετά υγρά και να φοράτε ειδικές ελαστικές κάλτσες.
Ερωτική συμπεριφορά
• Αποφύγετε τους πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους.
• Αποφύγετε τη σεξουαλική επαφή με άγνωστα άτομα.
• Φοράτε πάντα προφυλακτικό κατά τη σεξουαλική πράξη.
Θάλασσα
• Τα παιδιά είναι πολύ ευαίσθητα στις μεταβολές της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος και στην ηλιακή ακτινοβολία, και κινδυνεύουν περισσότερο από ατυχήματα σ’ ένα ξένο περιβάλλον. Προστατεύστε τα από τον ήλιο, χρησιμοποιώντας ειδικές αντιηλιακές κρέμες με υψηλό δείκτη προστασίας, με τις οποίες θα τα αλείφετε συχνά. Φορέστε τους καπέλο. Ντύστε τα ελαφρά με βαμβακερά ρούχα.
• Μην κάνετε μόνοι σας κατάδυση.
• Μην ξαπλώνετε στην άμμο ή στο χώμα χωρίς πετσέτα. Να φοράτε κλειστά παπούτσια όταν περπατάτε σε υγρό χώμα ή λάσπη. Μην ξεχνάτε τα καθημερινά ντους. Μην ξεχνάτε να πλένετε τα χέρια σας ύστερα από κάθε επίσκεψη στην τουαλέτα και πριν από το μαγείρεμα και το φαγητό.
Έντομα-παράσιτα-ζώα
• Μην χαϊδεύετε άγνωστα ζώα. Αν σας δαγκώσει κάποιο ζώο, απολυμάνετε την πληγή και αναζητήστε ιατρική βοήθεια.
• Όλα τα τσιμπήματα των εντόμων μπορούν να προκαλέσουν τοπική αλλεργική αντίδραση. Γι’ αυτό:
- Να ντύνεστε κατάλληλα, με μακριά παντελόνια και κλειστά παπούτσια, όταν βαδίζετε σε δάσος ή σε κάποιο λιβάδι με ψηλό χορτάρι.
- Να χρησιμοποιείτε εντομοαπωθητικά που περιέχουν DEET.
- Να τινάζετε καλά τα ρούχα και τα παπούτσια πριν τα φορέσετε, και τα σεντόνια πριν ξαπλώσετε.
Αν, παρ’ όλα αυτά, σας τσιμπήσει κάποιο έντομο: - Απολυμάνετε την πληγή με κάποιο αντισηπτικό.
- Ζητήστε ιατρική βοήθεια αν εμφανίσετε πρήξιμο ή δυσκολία στην αναπνοή, ή αν πρόκειται για τσίμπημα σκορπιού ή κάποιων ειδών αράχνης που ζουν σε τροπικές χώρες.
• Τα τσιμπούρια προσκολλώνται στα ρούχα ή στο δέρμα κατά τη βάδιση σε δασικές, κυρίως, περιοχές.
• Οι μύγες μπορούν να μεταδώσουν μικρόβια.
Φορητό φαρμακείο
Το κουτί θα πρέπει να είναι ιδιαίτερης κατασκευής και να προσφέρει στεγανότητα για προστασία από την υγρασία και το νερό, θερμομόνωση, να είναι εργονομικά κατασκευασμένο και, τέλος, το μέγεθός του να εξασφαλίζει ευκολία στη μεταφορά και στην τοποθέτησή του στο αυτοκίνητο. Τι θα πρέπει να περιέχει;
1. Επίδεσμο απλό 2,5x5 εκ. και 2,5x10 εκ., μη αποστειρωμένο
2. Βαμβάκι
3. Τσιρότα
4. Τριγωνικό επίδεσμο
5. Αιμοστατικό πιεστικό επίδεσμο
6. Οινόπνευμα
7. Αντισηπτικό διάλυμα οξυζενέ
8. Βάμμα ιωδίου
9. Αντισηπτικό διάλυμα μερκουροχρώμ
10. Διάλυμα αμμωνίας
11. Αναλγητικές αντιφλεγμονώδεις ταμπλέτες και αναλγητική αντιφλεγμονώδη αλοιφή
12. Αντιόξινες-αντιδιαρροϊκές ταμπλέτες
13. Αντιπυρετικές και σπασμολυτικές ταμπλέτες
14. Ταμπλέτες κατά της τροφικής δηλητηρίασης
15. Αντιισταμινικές ταμπλέτες και αλοιφή
16. Αντιμικροβιακό κολλύριο για τους οφθαλμούς
17. Κορτιζονούχο αλοιφή για τοπική εφαρμογή
18. Αντιηλιακή κρέμα
19. Κρέμα για επούλωση δερματικών εγκαυμάτων
20. Ταμπλέτες κατά της ναυτίας και καθαρτικές
21. Ηλεκτρολύτες σε σκόνη
22. Χειρουργικά γάντια μη αποστειρωμένα
23. Φυσιολογικό ορό
24. Αποστειρωμένες γάζες (κοινές, τριών μεγεθών)
25. Βαζελινούχες γάζες
26. Αυτοκόλλητες γάζες διάφορων μεγεθών
27. Αποστειρωμένες γάζες επικάλυψης οφθαλμών
28. Λευκοπλάστη
29. Ψαλίδι κοινό, λαβίδα, παραμάνες ασφαλείας
30. Παγοκομπρέσα
31. Αιμοστατικό λάστιχο
32. Σύριγγες των 2,5 και 5 ml
33. Θερμόμετρο
Τέλος, είναι απαραίτητο να έχουμε μαζί μας έναν κατάλογο με χρήσιμα τηλέφωνα της περιοχής που πρόκειται να επισκεφθούμε και, βέβαια, να τηρούνται οι κανόνες ασφαλούς οδήγησης.
Βιβλιογραφία
1. Χαρίλαος Κουτής, Υγιεινή τροφίμων Ι, Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας, 1998
2. Χαρίλαος Κουτής, Ιατρική Εντομολογία Ζωολογία, Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας, 1998
3. Π. Κ. Βλάχος, Δηλητηριάσεις, Εκδόσεις ΖΗΤΑ, Αθήνα, 1983
4. Χαρίλαος Κουτής, Επιδημιολογικές παράμετροι στεφανιαίας νόσου, διδακτορική διατριβή, 1992
5. Harris M.: Drowning and near drowning, Br MED J 293:122,1986
6. Ludwig S. et al: «Paediatric cardiopulmonary resuscitation», Clin. Paediatr. 23:71, 1984
7. Κουτης Χαρίλαος, Ειδική Επιδημιολογία, Εκδ.ΤΕΙ-Α, 2010
8. Κουτής Χαρίλαος, Ηπατίτιδα Β και Πρωτοπαθής Καρκίνος Ηπατος, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝ, 1998
9. Farmer R, Lawrenson R, Miller D, Επιδημιολογία και Ιατρική Δημόσιας Υγείας, Επιμ .Μετ. Φ .Μπαμπάτσικου Χ.Κουτής, Εκδοσ .Παρισιάνου, 2011
10. Κουτής Χαρίλαος, Υγειονομική Νομοθεσία, Εκδ. ΕΛΛΗΝ, 2003