της Κάλλιας Κοτζαμάνη, φυσικοθεραπεύτρια – ειδικευμένη στην Αποκατάσταση Λεμφοιδήματος www.lemfoidima.gr

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας, που απασχολούν εκατομμύρια των ανθρώπων σ’ όλο τον κόσμο, είναι το χρόνιο λεμφοίδημα. Πρόκειται για ασθένεια και όχι ένα απλό σύμπτωμα. Ιδιαίτερα στις βιομηχανικές χώρες, η πλειοψηφία των περιπτώσεων με χρόνιο λεμφοίδημα είναι αποτέλεσμα θεραπειών κατά του καρκίνου, όπως η λεμφαδενεκτομή και η ακτινοθεραπεία.

Τι είναι όμως χρόνιο λεμφοίδημα και ποια τα χαρακτηριστικά του συμπτώματα;

Λεμφοίδημα είναι η μη φυσιολογική συσσώρευση πρωτεϊνικού υγρού στους ιστούς που προκαλεί χρόνια φλεγμονή και σκλήρυνση (ίνωση) των επηρεαζόμενων μαλακών ιστών. Το οίδημα εμφανίζεται συνήθως στα άνω και κάτω άκρα, λιγότερο στη κοιλιά, πρόσωπο και γεννητικά όργανα. Επίσης, το λεμφοίδημα διακρίνεται σε πρωτογενές (άγνωστης αιτιολογίας) και δευτερογενές.

Τα συμπτώματά του χρόνιου λεμφοιδήματος είναι:

- Προοδευτική αύξηση του όγκου του μέλους εμφανιζόμενο αρχικά στα περιφερικά και αργότερα στα κεντρικότερα σημεία

- Ασύμμετρο οίδημα (ένα μέλος)

- Ανώδυνο οίδημα και χωρίς αιμάτωμα

- Αίσθημα βάρους, δυσκαμψίας και δυσλειτουργίας

- Σκλήρυνση των μαλακών ιστών (αύξηση συνδετικού ιστού)

- Πιθανές αλλαγές της επιδερμίδας λόγω υπερκεράτωσης ή λοίμωξης

- Τέλος χαρακτηριστικό εντύπωμα μετά από πίεση το οποίο εξαφανίζεται μετά την παύση αυτής

Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε ότι το λεμφοίδημα χωρίζεται σε τρία στάδια λόγω της προοδευτικής αύξησής του.

- Στο πρώτο στάδιο, το οίδημα είναι ελαφρύ και εξαφανίζεται με την ανύψωση του μέλους.

- Στο δεύτερο στάδιο, το οίδημα είναι μεγαλύτερο με σκλήρυνση του μαλακού ιστού.

- Στο τρίτο στάδιο, υπάρχει μεγάλου βαθμού οιδήματος και σκλήρυνση καθώς και παθήσεις της επιδερμίδας.

Υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης του χρόνιου λεμφοιδήματος;

Αρκετές μέθοδοι της Ιατρικής (όπως χειρουργικές επεμβάσεις που διαπιστώθηκαν περίπλοκες και χωρίς μακροχρόνια επιτυχία, φαρμακευτική αγωγή που αποδείχθηκε ανεπαρκής) έχουν αναπτυχθεί για την ελάττωση και αναστολή του οιδήματος καθώς και για τη βελτίωση της λειτουργικότητας του μέλους και της εμφάνισής του από άποψη αισθητικής. Όμως, τα τελευταία χρόνια, έρχεται η Ολοκληρωμένη Αποσυμφορητική Φυσιοθεραπεία (Complete Decongestive Therapy) να αποτελέσει την πλέον σημαντική και αποτελεσματική μέθοδο συντηρητικής θεραπείας των χρόνιων λεμφοιδημάτων.

Το πρόγραμμα της Αποσυμφορητικής Φυσιοθεραπείας αποτελείται από δύο φάσεις:

Η πρώτη φάση διαρκεί 2-4 εβδομάδες εντατικής θεραπείας αποσυμφόρησης του οιδήματος και περιλαμβάνει:

- ΜLD (manual lymph drainage)
Χειρομάλαξη λεμφικού συστήματος με την Vodder τεχνική που αποσκοπεί στην αποσυμφόρηση του μέλους από το πρωτεϊνικό υγρό

- Περίδεση
Γίνεται με ειδικούς επιδέσμους και αφρολέξ, που αποσκοπούν στη διατήρηση της ελάττωσης του οιδήματος που επιτεύχθηκε με την μάλαξη και την χαλάρωση του συνδετικού ιστού

- Ασκήσεις
Αποσκοπούν στην ελάττωση του οιδήματος αλλά και στην αύξηση της κινητικότητας του μέλους. Ο ασθενής είναι υποχρεωμένος να τις εκτελεί και στο σπίτι

- Φροντίδα του δέρματος και των νυχιών για την αποφυγή μολύνσεων.
Τα μέτρα υγιεινής για την καταπολέμηση μυκητιάσεων είναι υποχρεωτικά.

- Μέτρηση του μέλους από την πρώτη συνεδρία και στο τέλος κάθε εβδομάδας για τον έλεγχο της εξέλιξης της θεραπείας.

Η δεύτερη φάση είναι η φάση της διατήρησης και συντήρησης των αποτελεσμάτων της πρώτης φάσης χωρίς την επέμβαση του Φυσιοθεραπευτή και περιλαμβάνει:

- Τοποθέτηση ελαστικής κάλτσας στο μέλος κατά την διάρκεια της ημέρας

- Ασκήσεις και βάδιση σε καθημερινή βάση

- Φροντίδα του δέρματος και των νυχιών

- Χειρομάλαξη λεμφικού συστήματος όταν είναι απαραίτητο

- Επαναλαμβανόμενες επισκέψεις στον Γιατρό και Φυσιοθεραπευτή.

Αναμφισβήτητα, τέτοιου είδους φυσιοθεραπευτικά μέτρα μπορούν να εφαρμοσθούν άφοβα χωρίς παρενέργειες. Είναι, όμως, άξιον αναφοράς το γεγονός ότι, πέραν της πολύ καλής εφαρμογής του φυσιοθεραπευτικού προγράμματος, η επιμονή και η συνέπεια εκ μέρους του ασθενή, παράλληλα με τη θεραπεία αλλά και μετά, παίζει και αυτή καθοριστικό ρόλο στην επιτυχή αντιμετώπιση του χρόνιου λεμφοιδήματος.