Από τον κ. Μάρκο Τσόγκα, Επίκ. Καθηγητή Διεθνούς Μάρκετινγκ, Επιστημονικό Υπεύθυνο e-learning στη Διοίκηση Φαρμακείου (ems.unipi.gr) Πανεπιστήμιο Πειραιώς, και την κα Μαρίνα Κυριάκου, Υποψ. Διδάκτορα Μάρκετινγκ, Διοικητική Υπεύθυνο e-learning στη Διοίκηση Φαρμακείου (ems.unipi.gr) Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Ο γνωστός περιβαλλοντολόγος και συγγραφέας Paul Hawken έγραψε στο βιβλίο του Natural Capitalism ότι «καλό management αποτελεί η τέχνη να διατυπώνεις τα επιχειρηματικά προβλήματα με τόσο ενδιαφέροντα τρόπο και να προτείνεις λύσεις τόσο εποικοδομητικές, ώστε όλοι να θέλουν να δουλέψουν και να τα αντιμετωπίσουν». Όπως κάθε μικρή ή μεγάλη επιχείρηση, όλοι οι φαρμακοποιοί καλούνται στην καθημερινότητά τους να επιλύσουν νομικά, ηθικά, λειτουργικά, χρηματοοικονομικά και διαχειριστικά προβλήματα τα οποία επηρεάζουν το φαρμακείο τους.
Αρκετοί από αυτούς δυσκολεύονται να διευθετήσουν την ευρύτητα και την πολυπλοκότητα αυτών των προβλημάτων, με αποτέλεσμα τελικά να αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον προσανατολισμένο προς τον ασθενή. Δηλαδή, ηέλλειψη κάποιες φορές διοικητικών δεξιοτήτων, στις σημερινές πλέον συνθήκες, δυσχεραίνει σε σημαντικό βαθμό την εκτέλεση του λειτουργήματος του φαρμακοποιού όπως η κοινωνία το απαιτεί και οι ίδιοι φιλοδοξούν.
Στην αρχή της οικονομικής κρίσης, γύρω στο 2010-2011 κάποιοι ανήσυχοι φαρμακοποιοί μας ζήτησαν να τους μιλήσουμε για το επιστημονικό Marketing και Management. Η κρίση είχε επιφέρει την πρώτη της συνέπεια: Μειωμένους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και ελαστικότητα στις φαρμακευτικές δαπάνες των ιδιωτών. Μέσα από αυτές τις ημερίδες και με την συνεχή επαφή με τους φαρμακοποιούς, συνειδητοποιήσαμε ότι οι επαγγελματίες αυτοί δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένοι για αλλαγή των συνθηκών του ανταγωνισμού. Λειτουργούσαν (και εν μέρει ακόμη λειτουργούν) σε ένα προστατευμένο καθεστώς και πολύ σωστά, καθώς το φάρμακο δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελεί «εμπορικό προϊόν». Αλλά ο καταναλωτής, πελάτης ή και ασθενής, σε περιόδους κρίσης, ιεραρχεί με τα δικά του κάθε φορά κριτήρια, τις ανάγκες του και συχνά, ακόμη και μακροχρόνιες θεραπείες, εγκαταλείπονται. Το αποτέλεσμα είναι βεβαίως μειωμένα έσοδα για το φαρμακείο.
Από τότε έχουν συντελεστεί και μία σειρά από νομοθετικές αλλαγές, οι οποίες σε συνδυασμό με την αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς, συντονισμένα οδηγούν την φαρμακευτική αγορά να αποκτά χαρακτήρα αγοράς «αγοραστών» και όχι «πωλητών», δηλαδή από seller’s market σε buyer’s market. Ο καταναλωτής σήμερα, περισσότερο από ποτέ, επιλέγει και έχει την δύναμη να μεταφέρει την αγοραστική του δύναμη ενισχύοντας τον ανταγωνισμό και αποδυναμώνοντας κάποιο συγκεκριμένο φαρμακείο, στο οποίο οι ανάγκες του δεν βρίσκουν επαρκή ικανοποίηση.Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι οι αλλαγές αυτές, η ένταση του ανταγωνισμού και η μείωση της ρευστότητας και του εισοδήματος, οδηγούν σταθερά τα φαρμακεία σε σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας. Πολλοί είναι αυτοί που προβλέπουν στα επόμενα χρόνια σημαντική μείωση του αριθμού των φαρμακείων και ακόμη περισσότεροι το επικροτούν. Εμείς από την πλευρά μας στεκόμαστε προβληματισμένοι, καθώς θεωρούμε ότι η πρόσβαση στο φάρμακο δεν πρέπει να μεταβληθεί για τον Έλληνα πολίτη και ασθενή.
Ο κίνδυνος λοιπόν σήμερα για το φαρμακείο, ως μικρή λιανεμπορική επιχείρηση που συνδυάζει προϊόντα, αλλά και υπηρεσίες, επιστημονική αρτιότητα αλλά και εμπορικές συναλλαγές, προέρχεται ακριβώς από την ιδιαίτερη και διττή φύση του.Παλαιότερα,η χρηστή και συνετή διαχείριση του φαρμακείου εξασφάλιζε την επιτυχία. Ο φαρμακοποιός εργαζόταν έχοντας την πελατεία του και το περιθώριο κέρδους σχετικά εξασφαλισμένα. Το περιβάλλον αυτό επέτρεπε στον φαρμακοποιό να εξασκήσει ανενόχλητος το λειτούργημά του και, συνεπώς, ως κοινωνία είχαμε αποφασίσει ότι είναι προτιμητέο ένα μη αποτελεσματικό φαρμακείο από ένα κλειστό φαρμακείο. Ακόμα και ένας φαρμακοποιός που αποφάσιζε να μην επενδύσει χρόνο και χρήμα σε τεχνικές και γνώσεις managementεξασφάλιζε ένα ελάχιστο κέρδος, ώστε η επιχείρηση να λειτουργήσει σωστά, και συνεπώς επαρκές εισόδημα σε προσωπικό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο βεβαίως, ένας φαρμακοποιός που είχε τις βασικές δεξιότητες ώστε να διαχειριστεί πιο επιστημονικά το φαρμακείο του πετύχαινε πολύ περισσότερα.
Σήμερα λοιπόν τα δεδομένα έχουν αλλάξει και ο φαρμακοποιός εκτός από καλός λειτουργός υγείας, θα πρέπει παράλληλα να είναι και πολύ καλός επιχειρηματίας και manager. Στις μέρες μας, περισσότερο από ποτέ, ο φαρμακοποιός θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τη μεταβαλλόμενη κατάσταση και να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα της επιχείρησής του. Πλέον η διαχείριση του φαρμακείου απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις διοίκησης επιχειρήσεων. Και αν μέχρι τώρα οι δεξιότητες διοίκησης ήταν χρήσιμες, σήμερα πλέον είναι αναγκαίες.
Συγκεκριμένα, χρειάζονται δεξιότητες για την κατανόηση των πελατών, όχι μόνο ως ασθενών ή νοσούντων, αλλά και ως καταναλωτών συγκεκριμένων προϊόντων και υπηρεσιών. Στις μέρες πλέον ο πελάτης δεν επιστρέφει σε μία επιχείρηση επειδή απλώς καλύπτονται οι ανάγκες του, αλλά θα πρέπει να ενθουσιάζεται από τις υπηρεσίες και τα προϊόντα, από το προσωπικό (τις γνώσεις και την στάση του), από την εικόνα και τη διαρρύθμιση του καταστήματος, από το κατάλληλο μίγμα φαρμάκων, παραφαρμάκων και γενικότερων προϊόντων, κ.λπ. Επίσης χρειάζεται βασική κατανόηση των χρηματοοικονομικών ροών σε ένα φαρμακείο και της έννοιας και σημασίας για την επιβίωσή του, της ρευστότητας. Τέλος, θα πρέπει όλα αυτά να συνδυάζονται σε ένα ετήσιο επιχειρηματικό πλάνο, έναν «πλοηγό» για το μέλλον και ένα εργαλείο ελέγχου για το παρελθόν.
Είναι αλήθεια ότι πολύ λίγο μπορούμε να ελέγξουμε τις μεταβολές στο εξωτερικό περιβάλλον. Μπορούμε όμως να ελέγξουμε το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησής και, ειδικότερα, το σημαντικότερο περιουσιακό στοιχείο της που είναι οι άνθρωποί της. Οι γνώσεις και οι δεξιότητες, η συνεχής βελτίωση μαζί με ένα υγιές επιχειρηματικό πνεύμα, που κινητοποιεί δυνάμεις δημιουργίας, συνετού πειραματισμού και καινοτομίας, είναι πλέον οι μόνες σταθερές στις οποίες μπορεί να εδραιωθεί στέρεα μια μικρή, αλλά τόσο σημαντική για την υγεία και την ευεξία των πολιτών, επιχείρηση όπως το φαρμακείο.
Ο νέος κύκλος του προγράμματος ξεκινά στις 7 Μαϊου 2018.
Περισσότερες πληροφορίες στο http://ems.unipi.gr/home-pharmacy/ και στο τηλ. 210 414 2395.
