Αλλά και σε χώρες όπου ο αντίκτυπος της κρίσης ήταν πιο ήπιος ,όπως η Φιλανδία και η Σουηδία, τα φαρμακεία δεν έμειναν αλώβητα.
Που βαδίζουμε λοιπόν?
Όλα δείχνουν ότι η εποχή του απλού dispensing έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και οδεύουμε στην εποχή των παρεχόμενων υπηρεσιών υπό αμοιβή.
Ήδη από 2000 33 δημοσιευμένες έρευνες καταδεικνύουν την ανάγκη επέκτασης του ρόλου του κλινικού φαρμακοποιού επικεντρώνοντας τον σε 2 κύριους πυλώνες
1. στην ενθάρρυνση των ασθενών για ασφαλή και αποτελεσματική χρήση των φαρμάκων και
2. στην προώθηση της πρόληψης αλλά και της διαχείρισης των χρόνιων παθήσεων.
Δεν είναι η πρώτη φορά που τίθεται σε συζήτηση το θέμα των υπηρεσιών από φαρμακεία. Το στοίχημα είναι να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα αυτή τη φορά όπως έκαναν οι συνάδελφοι μας στη Γαλλία που με δική τους πρωτοβουλία σχεδίασαν και ανέπτυξαν μια βάση δεδομένων το «φαρμακευτικό φάκελο» που είναι προσβάσιμη σχεδόν από όλα τα φαρμακεία της χώρας. Επιτρέπει σε κάθε γάλλο φαρμακοποιό να έχει πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς για χρονοδιάστημα 4 μηνών όσων αφορά τα συνταγογραφούμενα και μη φάρμακα.
Ήδη ο φαρμακευτικός φάκελος των γάλλων διασυνδέεται όλο και περισσότερο ηλεκτρονικά με τα νοσοκομεία τους.. Την στιγμή μάλιστα που πλειάδα επιστημονικών μελετών τεκμηριώνει την επιτυχία νοσοκομειακών προγραμμάτων συνεργασίας ιατρών και φαρμακοποιών όσων αφορά τη μείωση της πιθανότητας επανεισαγωγής εξερχόμενων ασθενών αλλά και την ανίχνευση λαθών στη συνταγογράφηση.
Αναλογιστείτε τι πλεονέκτημα θα ήταν ένα τέτοιο εργαλείο στα δικά μας χέρια, την ώρα που διακυβεύεται η είσοδος των ΜΥΣΥΦΑ και σε άλλα κανάλια διανομής.
Πρόσφατα μου ήρθε ένα χαρτί μαζί με τη συνταγή όπου ένας γιατρός πολύ ευγενικά μου ζητούσε να προβώ σε καθημερινή μέτρηση πίεσης ασθενούς που αδυνατούσε να εξυπηρετηθεί μόνος του παρότι ήταν ενταγμένος στο πρόγραμμα βοήθεια στο σπίτι. Και σε μία εβδομάδα μετά από τηλέφωνό μου θα επαναξιολόγησε την κατάσταση. Δεν είναι αυτό διαχείριση χρόνιας πάθησης; Δεν είναι παροχή υπηρεσίας;
Κατά γενική ομολογία ο κοινοτικός φαρμακοποιός συμπληρώνει το χαμένο κρίκο μεταξύ της νοσοκομειακής περίθαλψης και της θεραπείας στο σπίτι ελαχιστοποιώντας με αυτόν τον τρόπο την εισαγωγή στο νοσοκομείο λόγω κακής ή λανθασμένης χρήσης φαρμάκων ή λόγω αποσταθεροποίησης του ασθενούς.
Είμαστε οι στους οποίους απευθύνονται οι ασθενείς για κάποιο πρόβλημα υγείας και οι τελευταίοι που θα επισκεφτούν μετά τη διάγνωση ή τη νοσηλεία. Και πάλι οι πρώτοι που θα ξαναεπισκεφτούν για ανεπιθύμητες ενέργειες ή απορίες σχετικά με την αγωγή.
Σε 150 δις δολάρια ανέρχονται οι πόροι που σπαταλούνται ετησίως εξαιτίας μη συμμόρφωσης ασθενών στη φαρμακευτική αγωγή και την αναπόφευκτη αποτυχία της θεραπείας. Μόλις 4 τύποι φαρμάκων: βαρφαρίνες, ινσουλίνες, αντιαιμοπεταλιακοί και υπογλυκαιμικοί παράγοντες ευθύνονται για τα 7/10 των εκτάκτων περιστατικών νοσηλείας.
Ωστόσο τόσο για το διαβήτη όσο και για το χρόνο προθρομβίνης υπάρχουν συσκευές για κατ οίκων μετρήσεις. Πόσοι όμως ασθενείς συμμορφώνονται με τις υποδείξεις των υγειονομικών και πόσο μεγαλύτερη είναι η συμμόρφωση όταν εμπλέκονται και άλλοι υγειονομικοί. Πόσο πιο επιτυχημένες είναι οι δίαιτες όταν μας παρακολουθεί διαιτολόγος;
Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, το ινστιτούτο ορθών φαρμακοθεραπευτικών αγωγών https://www.ismp.org/about/Default.asp είναι ο μοναδικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός των ΗΠΑ αποκλειστικά αφιερωμένος στην πρόληψη φαρμακευτικών λαθών και στην ασφαλή χρήση των φαρμάκων. Μια από τις δράσεις που αναπτύσσει είναι και η δημοσίευση φυλλαδίων με οδηγίες για την ορθή χρήση φαρμάκων με βάση τις έρευνες και τις αναφορές που συλλέγονται από όλη τη χώρα. Στο φυλλάδιο της βαρβαρίνης λοιπόν υπήρχε παρότρυνση επικοινωνίας με τον θεράποντα ιατρό σε περίπτωση που περάσουν 24 ώρες από την εξέταση του ΙΝr. Αυτό γιατί υπήρξαν αναρίθμητες αναφορές για θρομβοεμβολικά επεισόδια καθώς οι ιατροί συμβούλευαν τους ασθενείς να σταματήσουν τη λήψη της πριν την εξέταση αλλά μετά την εξέταση πολλές φορές δεν υπήρξε έγκυρη επικοινωνία από καμία πλευρά οπότε οι ασθενείς ανέπτυξαν θρόμβο. Μια τόσο μικρή επισήμανση από έναν εξωγενή φαινομενικά παράγοντα στάθηκε ικανή να αποτρέψει την κλονισμό της υγείας ασθενών και να εξασφαλίσει πόρους για το εθνικό τους σύστημα υγείας.
Σκεφτείτε επίσης και το όφελος που θα προκύψει και του πόρους που θα εξοικονομηθούν από την πρώιμη διάγνωση ασυμπτωματικών ασθενειών όπως ο διαβήτης και η υπερχολιστιναιμία. 11000 πόρτες, 30 επισκέψεις το μίνιμουμ καθημερινά ανά φαρμακείο μιλάμε για 330000 ευκαιρίες για διαγνωστικά βιοχημικά τεστ. Προσοχή, βιοχημικά όχι μικροβιολογικά, δεν πάμε να υποκαταστήσουμε το γιατρό απλά επαναλαμβάνω αναπληρώνουμε το χαμένο κρίκο στην αλυσίδα της υγείας.
Επίσης σύμφωνα με τα στοιχεία της ελληνικής διαβητολογικής εταιρίας το 8-9 %του πληθυσμού πάσχει από διαβήτη ενώ ένα 3-4% δεν γνωρίζει ότι πάσχει από τη νόσο. Το 2030 ο ΠΟΥ υπολογίζει πως ο διαβήτης είναι η 7η αιτία θανάτου.
Και φτάσαμε στον γνωστό σκόπελο που συναντούμε όταν συζητάμε για υπηρεσίες υγείας: ποίος θα αποζημιώσει αυτές τις υπηρεσίες; Ασφαλώς όχι ο ασφαλισμένος. Άλλωστε ο μεγαλύτερος κερδισμένος είναι το κράτος γιατί θα εξοικονομήσει πόρους από νοσοκομειακές δαπάνες και εξωνοσοκομειακές. Πως όμως και ποιος θα αξιολογήσει τις προσφερόμενες από εμάς υπηρεσίες ώστε να κοστολογηθούν και να αποζημιωθούν;
Με τα πληθυσμιακά κριτήρια αδειοδότησης άθελά μας δημιουργήσαμε ένα πείραμα. Ιδρύθηκαν φαρμακεία στη μέση του πουθενά και αφέθηκε ο φαρμακοποιός να λειτουργήσει μόνος του, με τους ασθενείς, τις γνώσεις του και το Θεό. Εκεί δοκιμάστηκαν τα όρια γνώσεων των φαρμακοποιών αλλά και η συμβολή τους στη δημόσια υγεία. Επίσης διαπιστώθηκε και ο τρόπος και η ευλάβεια με την οποία ασκείται το επάγγελμα σε συνθήκες χαμηλού ανταγωνισμού και μπορώ να πω ότι περάσαμε τις εξετάσεις. Αντιμετωπίστε μας ως πειραματικά φαρμακεία. Ελάτε και μετρήστε τι μπορούμε να προσφέρουμε αλλά κυρίως πόσους πόρους γλυτώνει το Εθνικό σύστημα υγείας από την ύπαρξή μας σε σχέση με αντίστοιχες ακριτικές περιοχές που δεν παρέχονται αυτές οι υπηρεσίες και κοστολογείστε τις, ώστε να μπορέσουν να αποζημιωθούν κατ επέκτασιν και στους συναδέλφους της υπόλοιπης επικράτειας.
Αναλυτικότερα εισηγούμαστε τη δημιουργία ενός προγράμματος πειραματικών φαρμακείων με τη συμμετοχή πανεπιστημίων και νοσοκομείων. Τα φαρμακεία αυτά που σε αρχικό στάδιο θα συμμετέχουν εθελοντικά στο πρόγραμμα , θα προβαίνουν σε τακτές μετρήσεις πίεσης, σακχάρου ΙΝR ,βάση πρωτοκόλλου, συγκεκριμένου δείγματος ασθενών. Κατόπιν θα υπάρχει επικοινωνία με τους ιατρούς που παρακολουθούν τους ασθενείς και θα γίνεται επανεκτίμηση της κατάστασης.
Ταυτόχρονα θα παρακολουθείται και η πορεία υγείας αντίστοιχου δείγματος ασθενών, ομάδα ελέγχου ή αναφοράς, που δε λαμβάνουν αυτές τις υπηρεσίες. Τα στοιχεία που θα προκύψουν από τη σταθεροποίηση των ασθενών του πρώτου γκρουπ ,που λαμβάνει τις υπηρεσίες monitoring (εξοικονόμηση πόρων από την μείωση της εισαγωγής ή επίσκεψης σε νοσοκομείο λόγω λανθασμένης χρήσης φαρμάκων ή αποσταθεροποίησης, από επιπλέον φαρμακευτική αγωγή) θα χρησιμοποιηθούν για να μπορέσουν να κοστολογηθούν οι παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας από τα φαρμακεία. (Οι εν λόγω υπηρεσίες είναι ενδεικτικές, οι τελικές θα αποφασιστούν στο στάδιο δημιουργίας του πιλοτικού προγράμματος).
Η νέα εποχή για τον κλάδο είναι ήδη εδώ και οι δικές μας ενέργειες και πρωτοβουλίες είναι αυτές που θα καθορίσουν τη θέση μας στο αυριανό Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Ελένη Τριανταφυλλίδου
Αντιπρόσωπος του ΦΣ Έβρου στον ΠΦΣ
Υποψήφια για το ΔΣ του ΠΦΣ με την ΑΕΣΠ
