Από τον Αλέξανδρο Ν. Κατσαρά, φιλόλογο, και τη Σπυριδούλα Μιχαλάκη, διατροφολόγο-διαιτολόγο

Η λέξη φρούτο προέρχεται από το λατινικό fructus που σημαίνει καρπός. Στα ελληνικά χρησιμοποιούμε και τη λέξη οπώρα που αρχικά δήλωνε την εποχή από τον Ιούλιο μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, στην συνέχεια τους καρπούς που ευδοκιμούν τη συγκεκριμένη περίοδο, για να γενικευθεί αργότερα η χρήση της λέξης για όλα τα φρούτα γενικά. Τα φρούτα είναι πολύτιμα διατροφικά δώρα για τον οργανισμό και αποτελούν ελιξίρια νεότητας για τον άνθρωπο.

1) Κεράσι: Η λέξη κεράσι έχει ελληνική προέλευση, από το ελληνιστικό κεράσιον, υποκοριστικό του κέρασος. Αποτελεί παλαιότατο δάνειο πιθανότατα από την περιοχή του Εύξεινου Πόντου, απ’ όπου πιστεύεται ότι η κερασιά μεταφέρθηκε στην Ελλάδα. Στην περιοχή υπάρχει η πόλη Κερασούντα (αρχαιότερο όνομα Κερασούς), στην οποία θεωρείται ότι ο Ρωμαίος στρατηγός Λούκουλλος, κατά τη διάρκεια των Μιθριδατικών Πολέμων, δοκίμασε για πρώτη φορά το άγνωστο στους Ρωμαίους κεράσι. Διατροφικά το κεράσι είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, με αντιφλεγμονώδη δράση και βοηθάει στον έλεγχο του ουρικού οξέος στο αίμα. Χάρη στη μελατονίνη που περιέχει, βοηθάει στην αποκατάσταση της αϋπνίας. 2 ποτήρια χυμό κεράσι την ημέρα χαρίζουν έναν ήρεμο και ποιοτικό ύπνο.

2) Μπανάνα: Η λέξη προήλθε από το ιταλικό banana, που εισήλθε μέσω πορτογαλικού τύπου από γλώσσα της Γουινέας στη Δυτική Αφρική. Η παρεξηγημένη διατροφικά μπανάνα, όχι μόνο δεν εμποδίζει την απώλεια βάρους, αλλά συνιστάται και για την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, μιας και είναι μια εξαιρετική πηγή καλίου.

3) Φράουλα: Πρώτοι τις ανακάλυψαν οι Ρωμαίοι και έδωσαν στο φρούτο την ονομασία fraga terrestria, δηλαδή επίγεια κούμαρα . Από κει προέκυψε η ιταλική λέξη “fragola”, απ’ όπου και ο παλιότερος ελληνικός τύπος “φράγουλα”. Αποτελούν πλούσια πηγή βιταμινών και είναι ισχυρός σύμμαχος της καλής μνήμης. Βοηθούν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και στην καλή λειτουργία του εντέρου.

4) Μανταρίνι: Η ιστορία του φρούτου ανάγεται πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια στην Κίνα. Λέγεται ότι τα φρούτα πήραν το όνομά τους από τους Μανδαρίνους, τους ανώτερους κρατικούς λειτουργούς της κινεζικής αυτοκρατορίας, εξαιτίας του χρώματος που είχαν οι στολές τους αλλά και γιατί αντάλλασσαν τα φρούτα αυτά ως δώρα. Τα μανταρίνια Κλημεντίνες πήραν το όνομά τους από τον μοναχό Clement Rodier που εντόπισε την συγκεκριμένη ποικιλία στην Αλγερία. Είναι συνήθως άσπορα, μικρού σχετικά μεγέθους. Το μανταρίνι πλούσιο σε φυτικές ίνες και βιταμίνες, είναι από τις καλύτερες τροφές για την πρόληψη και αντιμετώπιση των ιώσεων. Έχει ηρεμιστική δράση και βοηθάει στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.

5) Πορτοκάλι: Η πορτοκαλιά κατάγεται από την Ινδία και την Κίνα όπου αναφέρεται σε γραπτά που αποδίδονται στον Κομφούκιο από το 500 π.Χ. Η εντατική της καλλιέργεια άρχισε από το 10 μ.Χ. αιώνα στη Β. Αφρική, ενώ κατά το 1490 διαδόθηκε στις μεσογειακές χώρες από τους Πορτογάλους. Ετυμολογικά, η λέξη πορτοκάλι προέρχεται από την ιταλική «portogallo» που σημαίνει «Πορτογαλία», η οποία ήταν ονομαστή για τα γλυκά της πορτοκάλια. Συγκεκριμένα από την φράση arancio di Portogallo «φρούτο της Πορτογαλίας», επειδή επρόκειτο για φρούτο που Πορτογάλοι θαλασσοπόροι είχαν εισαγάγει στην χώρα τους και στην Ευρώπη από την αμερικανική ήπειρο. Οι ιδιότητές του πορτοκαλιού για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος είναι γνωστές. Η καθημερινή κατανάλωσή του συστήνεται επίσης, για την πρόληψη του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και εγκεφαλικών επεισοδίων.

6) Καρπούζι: Η λέξη «καρπούζι» προέρχεται από την αντίστοιχη τουρκική λέξη karpuz, η οποία ανάγεται στην περσική xarbuz. Και αυτές οι λέξεις όμως προέρχονται από την αρχική ελληνική ονομασία “καρπός” λόγω της πληθώρας καρπών που δίνει το φρούτο (κοινώς κουκούτσια). Στους ελληνιστικούς χρόνους ο «καρπός» υποκορίστηκε με την κατάληξη –διον (καρπόσδιον–καρπόζιον—-καρπούζιον—καρπούζι). Η σημερινή ελληνική λέξη για τον καρπό είναι “υδροπέπων”. Το καρπούζι είναι το δροσιστικό γλυκό του καλοκαιριού. Ενυδατώνει, ενώ ταυτόχρονα προστατεύει από το άσθμα, την αρτηριακή πίεση και τον καρκίνο.

7) Πεπόνι: Η ρίζα της λέξης βρίσκεται στο ελληνιστικό πεπόνιον, υποκοριστικό της λέξης πέπων, που στα αρχαία ελληνικά σήμαινε ο «ώριμος καρπός». Προέρχεται από το ρήμα πέσσω που σημαίνει ψήνω, ωριμάζω, αλλά και χωνεύω (από δω και η πέψη). Είναι δηλαδή το φρούτο που είναι πια έτοιμο να φαγωθεί. Είναι ένα φρούτο ιδιαίτερα αγαπητό τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε νερό, και τη γλυκιά του γεύση. Εκτός των πολυάριθμων ευεργετικών ιδιοτήτων του στην υγεία, η φλούδα του πεπονιού συνδέεται με την τόνωση του δέρματος και πιστεύεται ότι βοηθάει τη μείωση της ακμής κατά την εφηβεία.

8) Ροδάκινα: Τα ροδάκινα ήρθαν στην πατρίδα μας μέσω της Περσίας πιθανότατα με τις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η ελληνική τους ονομασία οφείλεται σε μια συγκεκριμένη ποικιλία όψιμων και μεγαλόσαρκων ροδακίνων που καλλιεργούνταν στην περιοχή Δυρράχιο και στα οποία ο πυρήνας δεν αποχωρίζονταν εύκολα από τη σάρκα του φρούτου. Αρχικά ονομάστηκαν duracina = δοράκινα, που με το πέρασμα του χρόνου μετατράπηκε σε ροδάκινα. Η κατανάλωσή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, γιατί ενισχύουν τη ρύθμιση των οιστρογόνων και προστατεύουν από την οστεοπόρωση. Είναι πολύ ευεργετικά στην πέψη και στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας.

9) Δαμάσκηνο: Πήρε το όνομα του από την πρωτεύουσα της Συρίας Δαμασκό καθώς στα μέρη της ευδοκιμούσε το συγκεκριμένο φρούτο. Οι Ρόδιοι και οι Σικελοί ονόμαζαν τα δαμάσκηνα «βράβυλα» ενώ άλλοι «δαμασκηνά κοκκύμηλα» . Σιγά-σιγά η λέξη κοκκύμηλα αποβλήθηκε και το επίθετο δαμασκηνά μετατράπηκε σε ουσιαστικό που διατηρείται μέχρι και σήμερα για την ονομασία του φρούτου. Τα δαμάσκηνα είναι ιδιαίτερα ευεργετικά για το έντερο και μάλιστα τα αποξηραμένα δαμάσκηνα μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.

10) Σταφύλι: Η λέξη δημιουργήθηκε στα ελληνιστικά χρόνια ως υποκοριστικό του «σταφυλή». Η λέξη αυτή είναι αβέβαιης ετυμολογίας και εικάζεται ότι πρόκειται για προελληνικό δάνειο στην ελληνική και συνδέεται με το θέμα σταφ- που βρίσκουμε στη λέξη ασταφίς=σταφίδα. Άλλοι ετυμολογούν τη λέξη «σταφυλή» από τα «στέμφυλα»= η μάζα που προκύπτει από το πάτημα των σταφυλιών. Το σταφύλι αποκαλείται «ευτυχές δημιούργημα της φύσης». Η κατανάλωσή του βελτιώνει την πνευματική διαύγεια και προστατεύει από καρδιαγγειακές παθήσεις και λοιμώξεις.

11) Βερίκοκο: Η λέξη ξεκίνησε ως βερίκοκκον προερχόμενο από το λατινικό πραικόκιον. Praecox στα λατινικά σημαίνει ο πρόωρος, λόγω του χαρακτηριστικού γνωρίσματος του φρούτου να ωριμάζει πρόωρα σε σχέση με άλλα παρόμοια φρούτα όπως το ροδάκινο. Η επιστημονική ονομασία του βερίκοκου (prunus armeniaca) ουσιαστικά σημαίνει αρμένικο δαμάσκηνο, καθώς πολλοί πιστεύουν πως ήρθε στην Ευρώπη από την Αρμενία. Τα βερίκοκα περιέχουν θρεπτικά συστατικά που προστατεύουν την όραση. Καλή πηγή βιταμίνης Α και C, φυτικών ινών, προστατεύουν από την υπέρταση, τον καρκίνο και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

12) Μήλο: Το δέντρο της μηλιάς είναι γνωστό από την ομηρική εποχή. Η ιστορία του είναι συνδεδεμένη με πολλούς μύθους και ιστορίες, αρχής γενομένης από την ιστορία του Αδάμ και της Εύας. Στην αρχαιότητα η λέξη «μήλον» δήλωνε οποιονδήποτε σφαιρικό καρπό. Αρμενιακόν μήλον ήταν το βερίκοκο, Κυδώνιον μήλον το κυδώνι, Μηδικόν μήλον το κίτρο, Περσικόν μήλον το ροδάκινο. Η λέξη μήλον λοιπόν είναι αρχαία, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα και πρέπει να διαχωρίζεται από την ομόηχή της ,που δηλώνει το πρόβατο, και από την οποία υπάρχει ως κατάλοιπο η μηλωτή= η προβιά του προβάτου. Διατροφικά το μήλο αποτελεί μια άριστη πηγή θρεπτικών συστατικών, καθώς η κατανάλωσή του θωρακίζει την υγεία. Πλέον, ο ισχυρισμός του λαού «ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα», έχει και επιστημονικές αποδείξεις.

13) Ρόδι: Τα αρχαία ελληνικά κείμενα είναι γεμάτα από αναφορές στην ρόα ή ροιά, ονόματα που χρησιμοποιούνται τόσο για το δέντρο όσο και για τον καρπό του. Από το υποκοριστικό ροΐδιον, της ελληνιστικής εποχής, δημιουργήθηκε αργότερα οι τύποι ρόιδι, ρόιδο και σήμερα ρόδι. Η λέξη ετυμολογείται από το ρήμα ῥέω= κυλώ, τρέχω (ειδικά για υγρό), λόγω του άφθονου χυμού με τις καθαρτικές ιδιότητες που βγαίνει από τον καρπό του δέντρου. Εκτός από τις καθαρτικές ιδιότητές του, ο χυμός του ροδιού είναι συνδεδεμένος με μια ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Ο χυμός ροδιού έχει 2-3 φορές ισχυρότερη αντιοξειδωτική δράση από το κόκκινο κρασί και το πράσινο τσάι.

14) Αχλάδι: Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν το φρούτο άπιον (υποκοριστικό απίδιον) από το α(επιτατικό)+το ρήμα πίπτω (πέφτω) ,καθώς οι ποικιλίες που καλλιεργούσαν τότε μόλις ωρίμαζαν έπεφταν στο έδαφος. Η λέξη αχλάδι προέρχεται από το αχλάς-αχλάδος (< αχράς-αχράδος) που δήλωνε μια άγρια ποικιλία απιδιού. Περιέχει συστατικά που συμβάλουν στην προστασία του διαβήτη και των καρδιαγγειακών παθήσεων. Τα φυτοθρεπτικά συστατικά που περιέχει του χαρίζουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.

15) Κυδώνι: κατάγεται από την Μ. Ασία και το όνομά του παλιότερα ήταν “κοδύμαλον”. Στην Ελλάδα πρώτοι άρχισαν να τα καλλιεργούν οι αρχαίοι Κρήτες και από την περίφημη πόλη της αρχαίας Κρήτης Κυδωνία απέκτησε το σημερινό του όνομα. Είναι ένας από τους υγιεινότερους καρπούς, αφού περιέχει πολύτιμες βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά, όπως είναι ο φώσφορος και ο σίδηρος.

16) Μούσμουλο: πήρε το όνομά του από τον μεσαιωνικό τύπο μούσπουλον και μέσπουλον με καταγωγή στον αρχαιοελληνικό καρπό μέσπιλον και το δέντρο της μεσπίλης. Τα μούσμουλα που έχουμε σήμερα δεν είναι η ποικιλία των αρχαίων, τα οποία ήταν ιδιαίτερα σκληρά και στυφά, αλλά το δέντρο με την επιστημονική ονομασία Εριοβοτρύα η Ιαπωνική, που κατέφθασε στη χώρα μας μόλις το 19ο αιώνα. Έχει σημαντικά θρεπτικά συστατικά που προστατεύουν από εκφυλιστικές ασθένειες, καρκίνο και φλεγμονές, ενώ ωφελεί ιδιαίτερα την υγεία των ματιών.

17) Ακτινίδιο: Ετυμολογείται από το αρχαίο ακτίς, -ίνος, εξαιτίας του εσωτερικού καρπού του που μοιάζει με κύκλο, από το κέντρο του οποίου ξεκινούν προς την περιφέρεια πολυάριθμες ακτίνες. Λόγω της καταγωγής του φυτού από την Κίνα, η πλήρης του λατινική ονομασία ήταν actinidia chinensis (δηλαδή ακτινίδιον το σινικόν). Είναι άλλο ένα θαύμα της φύσης. Παρόλο που δεν προτιμάται από πολλούς, λόγω της ιδιαίτερης γλυκόξινης γεύσης του και της υφής του, όσοι το καταναλώνουν έχουν την τύχη των πολυάριθμων ευεργετικών του ιδιοτήτων του στην υγεία τους.

Πηγή: www.diatrofi.gr