Οι περισσότεροι ταξιδιώτες έχουν την τάση να προσβάλλονται από τη λεγόμενη διάρροια του ταξιδιώτη – μια μορφή λοίμωξης του γαστρεντερικού εξαιτίας της λήψης μολυσμένης τροφής ή νερού. Η εμφάνιση της νόσου είναι ιδιαιτέρως συχνή ταξιδεύοντας σε περιοχές της Ασίας-Μ. Ανατολής, Αφρικής και Λατινικής Αμερικής, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μπορεί να τύχει ταξιδεύοντας και μέσα στην ίδια τη χώρα (π.χ. διακοπές σε νησί) του εκάστοτε ταξιδιώτη. Υπολογίζεται ότι η διάρροια των ταξιδιωτών – αναλόγως  προορισμού – προσβάλλει περίπου το 30-70% των ταξιδιωτών.

Ομάδες υψηλού κινδύνου για τη νόσο είναι τα παιδιά, οι ενήλικες, αλλά και εν γένει άτομα με διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος. Αν και η νοσηρότητα από τη διάρροια των ταξιδιωτών είναι υψηλή, θνησιμότητα πολύ σπάνια παρατηρείται. Οι περισσότεροι ασθενείς περνούν μια ήπια αυτοπεριοριζόμενη νόσο και μόνο κάτω του  1% των περιπτώσεων χρήζει εισαγωγής στο νοσοκομείο.

Τα αίτια της διάρροιας των ταξιδιωτών είναι κυρίως λοιμώδη. Οι περισσότεροι παθογόνοι μικροοργανισμοί εισέρχονται στον οργανισμό από τη στοματική οδό μέσω της λήψης νερού και τροφίμων που έχουν επιμολυνθεί. Το βακτηριακό εντεροπαθογόνο E. Coli αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία, αλλά συχνά η αιτία εντοπίζεται στην παρουσία άλλων παθογόνων όπως τη Salmonella, τη Shigella και το Campylobacter. Σπανιότερα έχει παρατηρηθεί διάρροια οφειλόμενη σε ορισμένα παράσιτα καθώς και ιούς.

Σε μικρότερα ποσοστά η διάρροια οφείλεται σε άλλους παράγοντες όπως συστηματικό νόσημα, τροφική αλλεργία, σπαστική κολίτιδα, δυσανεξία στη λακτόζη.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο άνθρωπος με καλό ανοσοποιητικό σύστημα έχει ενδογενείς μηχανισμούς αντίστασης έναντι των προαναφερθέντων λοιμογόνων παραγόντων. Έτσι, το γαστρικό οξύ του στομάχου, οι εκκρίσεις του γαστρεντερικού σωλήνα με τα τοξικά ένζυμα και τους ανοσολογικούς παράγοντες, και η ωφέλιμη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου έχουν ουσιαστικό ρόλο στην εξουδετέρωση των παθογόνων. Ωστόσο, οι αλλαγές στο κλίμα, η μεταβολή των υγειονομικών συνθηκών, η κατανάλωση ασυνήθιστων τροφίμων για τα συνήθη δεδομένα του οργανισμού, όπως και η συχνή κατανάλωση φαγητού σε εστιατόρια μαζικής εστίασης, είναι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν πτώση στην ανοσοποιητική ετοιμότητα του οργανισμού, ενώ παράλληλα να εκθέσουν το άτομο σε μία σειρά από παθογόνα ανάλογα με την περιοχή και το είδος της τροφής που καταναλώνεται.
Τα μικρόβια που προκαλούν την πάθηση στους ταξιδιώτες συνήθως δεν βλάπτουν τους κατοίκους της συγκεκριμένης αναπτυσσόμενης χώρας αλλά αντιθέτως επηρεάζουν τους νεόφερτους ταξιδιώτες, καθώς οι τελευταίοι δεν έχουν προλάβει να αναπτύξουν ανοσία εναντίον των μικροβίων αυτών. Φυσικά, σε χώρες που οι συνθήκες υγιεινής δεν είναι καλές ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος.

Η ασθένεια αυτή έχει οξεία έναρξη και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε στιγμή του ταξιδιού ή ακόμη και μετά από αυτό, όταν πλέον ο ταξιδιώτης επιστρέψει στην πατρίδα του, καθώς ο χρόνος επώασης παρατηρείται στις πρώτες 6-48 ώρες. Συνήθως είναι μια πάθηση που αυτοπεριορίζεται και που διαρκεί για μερικές μέρες (3-5). Στην περίπτωση που η διάρκεια των συμπτωμάτων είναι μεγαλύτερη απαιτείται συμβουλή και παρακολούθηση γιατρού.

Στα συμπτώματα της διάρροιας του ταξιδιώτη περιλαμβάνονται:

• Επείγουσα ανάγκη μετάβασης στο αποχωρητήριο

• Συχνές κενώσεις με υδαρή χαλαρά κόπρανα

• Αυξημένος όγκος κενώσεων

• Φούσκωμα της κοιλιάς

• Ξαφνικοί κοιλιακοί πόνοι και κράμπες

• Ναυτία

• Ελαφρύς πυρετός

• Γενική αδιαθεσία που χαρακτηρίζεται από αίσθημα κόπωσης, μυϊκή αδυναμία και αφυδάτωση

Τα θεραπευτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν περιλαμβάνουν:

• Υγρά διαλύματα με ηλεκτρολύτες και μεταλλικά στοιχεία (π.χ. Soparice) για να καλυφθούν οι απώλειες, απαραίτητο ιδιαίτερα σε βρέφη και παιδιά

• Αντιβιοτικά εναντίον των μικροβιακών παραγόντων ή/και φάρμακα εναντίον της ναυτίας

• Αποφυγή κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων και ερεθιστικών παραγόντων για το πεπτικό σύστημα, όπως π.χ. καυτερά και λιπαρά φαγητά, αλκοόλ, καφέ, φρούτα και πράσινα λαχανικά

• Διατροφή πλούσια σε υδατάνθρακες και φυτικές ίνες (π.χ. ρύζι, πουρές, δημητριακά)

• Αποφυγή των φαρμάκων που είναι εναντίον της διάρροιας, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που υπάρχει ψηλός πυρετός. Η παρεμπόδιση της εκκένωσης του εντέρου από αυτά τα φάρμακα θα αφήσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τα βακτηρίδια και τις τοξίνες που παράγουν μέσα στο έντερο, προκαλώντας έτσι μεγαλύτερες βλάβες.

Επειδή σίγουρα υπάρχουν καλύτεροι λόγοι για να μείνουν οι διακοπές αξέχαστες, είναι απαραίτητο, ανάμεσα σε άλλα, το φαρμακείο του ταξιδιώτη να περιέχει φάρμακα που συνδυάζουν την αναπλήρωση ηλεκτρολυτών και υγρών μαζί με πρωτεΐνες ρυζιού  και άμυλο (π.χ. Soparice). Έτσι ο ασθενής, εκτός από την αναγκαία αναπλήρωση ηλεκτρολυτών, θα επωφεληθεί από τις θρεπτικές ιδιότητες του ρυζιού και θα προστατευτεί από περαιτέρω απώλεια νερού με τη βοήθεια της χαμηλής οσμωτικής πίεσης του άμυλου. Με αυτόν τον τρόπο, σε περίπτωση που δυστυχώς όντως τύχει, ο ταξιδιώτης θα είναι σε θέση να περιορίσει τα συμπτώματα της διάρροιας και σύντομα να συνεχίσει να απολαμβάνει τις διακοπές του.

Πέτρος Κασαρτζιάν, φαρμακοποιός