Η μεγαλύτερη υγειονομική μεταρρύθμιση θα να είναι η ακύρωση της λιτότητας και η ανακούφιση της κοινωνίας από την βαρβαρότητα της κρίσης
O βουλευτής Ρεθύμνου του ΣΥΡΙΖΑ Ανδρέας Ξανθός συμμετείχε σε στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Ξαναχτίζοντας την Υγεία στην Ελλάδα: πείραμα ή πραγματική μεταρρύθμιση;», που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του Athens Health Forum 2014 στις 24/6/2014.
Ο κ.Ξανθός τόνισε στην ομιλία του ότι το Μνημόνιο και η λιτότητα έβλαψαν σοβαρά την Δημόσια Υγεία στη χώρα μας και οδήγησαν σε συνθήκες υγειονομικής φτώχειας ένα μεγάλο κομμάτι ( 30%) του πληθυσμού. Δεν υπάρχει κανένα κυβερνητικό «success story» στην Υγεία. Το περιβόητο «πρωτογενές πλεόνασμα» προέκυψε από την περικοπή κατά 45% των λειτουργικών δαπανών των δημόσιων νοσοκομείων, από τις απλήρωτες εφημερίες και υπερωρίες του προσωπικού, από τη μείωση 50% της αμοιβής των συμβεβλημένων με τον ΕΟΠΥΥ γιατρών, από τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του ΕΟΠΥΥ ( 2,8 δις ευρώ ) προς τους ασφαλισμένους, τους προμηθευτές και τους παρόχους υπηρεσιών υγείας (γιατροί, φαρμακοποιοί, φυσικοθεραπευτές), από το «κούρεμα» των χρεών του ΕΟΠΥΥ μέσω του rebate και του claw back, από τη μετακύλιση μεγάλου μέρους της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης στους ασθενείς και φυσικά από τους ανασφάλιστους χωρίς ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Επίσης δεν υπάρχει κανένα «τέλος του Μνημονίου», όπως θριαμβολογεί η κυβέρνηση και τα δημοσιογραφικά «παπαγαλάκια» της. Το Μνημόνιο δεν ήταν ένα συμβόλαιο που έληξε. Το Μνημόνιο είναι ένα πλέγμα νόμων και ρυθμίσεων( πάνω από 400 νόμοι, ΠΝΠ, ΠΔ, ΚΥΑ) που αν δεν καταργηθούν με νέους νόμους, θα συνεχίσουν τις εγκληματικές παρενέργειες τους στην παραγωγική βάση της οικονομίας , στο εισόδημα των πολιτών, στα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να υπάρξει τέλος του Μνημονίου στο χώρο της Υγείας αν δεν καταργηθούν τα 5 ευρώ στα Εξωτερικά Ιατρεία των νοσοκομείων-Κέντρων Υγείας, αν δεν σταματήσει η οικονομική αφαίμαξη των πολιτών για την αγορά φαρμάκων (που σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ έχουν ανατιμηθεί κατά 21,9% το διάστημα 2012-2013 και ταυτόχρονα υπάρχει αυξημένο ποσοστό συμμετοχής, σημαντική διαφορά ασφαλιστικής–λιανικής τιμής, χαράτσι 1 ευρώ ανά συνταγή) , αν δεν αναιρεθεί η μνημονιακή υποχρέωση για «πάγωμα» προσλήψεων στο ΕΣΥ, αν συνεχιστεί ο αποκλεισμός των ανασφάλιστων από τη φαρμακευτική περίθαλψη, αν δεν αντιμετωπιστεί η ντροπή της «υγειονομικής φτώχειας» που μας εκθέτει διεθνώς. Με άλλα λόγια, το Μνημόνιο είναι ένα ακραία νεοφιλελεύθερο πείραμα που, με πρόσχημα το χρέος, επιβλήθηκε συναινετικά για να μείνει ως μόνιμο καθεστώς και ως μοντέλο οργάνωσης της κοινωνίας μετά την κρίση.
Ο απεχθής «μνημονιακός φανατισμός» του κ. Α. Γεωργιάδη και η σκληρή υγειονομική πραγματικότητα της χώρας μας, επέβαλλε αλλαγή κυβερνητικής τακτικής και την τοποθέτηση του κ. Βορίδη στο Υπουργείο Υγείας, ο οποίος έσπευσε να δηλώσει ότι υπάρχει πρόβλημα με τις χαμηλές δημόσιες δαπάνες υγείας. Δεν υπάρχει όμως η παραμικρή αμφιβολία ότι η ατζέντα στην πολιτική Υγείας θα παραμείνει ακριβώς η ίδια και ότι όλα τα «προαπαιτούμενα» θα υλοποιηθούν (απελευθέρωση της τιμολόγησης των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων , μείωση κέρδους φαρμακείων, συγχωνεύσεις επαρχιακών νοσοκομείων και μονάδων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας , ιδιωτικοποιήσεις λειτουργιών του ΕΣΥ κλπ).
Είναι προφανές πλέον ότι οι περιβόητες «μεταρρυθμίσεις» λειτουργούν ως εργαλείο περικοπών στη δημόσια περίθαλψη και προωθούν την νεοφιλελεύθερη (δηλαδή την «αγοραία») αναδιοργάνωση του χώρου της Υγείας. Κανένα από τα μείζονα προβλήματα του ΕΣΥ (προσβασιμότητα, επάρκεια, ποιότητα των υπηρεσιών) δεν λύθηκε και καμιά από τις διαρθρωτικές παθογένειες του Συστήματος Υγείας (υψηλή ιδιωτική δαπάνη, κυριαρχία επιχειρηματικού τομέα σε κρίσιμα πεδία όπως διάγνωση, αποκατάσταση, εξειδικευμένη νοσηλεία, σύγχρονη τεχνολογία) δεν αντιμετωπίστηκαν από τις «μεταρρυθμίσεις». Η υγειονομική πολιτική της κυβέρνησης τα χρόνια του μνημονίου δεν είναι απλώς μια διαχείριση με λιγότερους πόρους. Ο πραγματικός της στόχος δεν είναι ο εξορθολογισμός των δαπανών αλλά η οριστική κατεδάφιση της δημόσιας περίθαλψης και η δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για την πλήρη ιδιωτικοποίηση αλλά και για την ολιγοπωλιακή αναδιάρθρωση της αγοράς υπηρεσιών υγείας. Είναι πολύ χαρακτηριστική η διαγνωστική δαπάνη: το 2013 ο ΕΟΠΥΥ κατέβαλλε 238,3 εκ.ευρώ σε Εργαστήρια – φυσικά πρόσωπα και 237,8 εκ. ευρώ σε Διαγνωστικά Κέντρα-Εταιρείες. Δηλαδή οι επιχειρηματικοί όμιλοι ελέγχουν το 50% της διαγνωστικής αγοράς, ποσοστό που στα μεγάλα αστικά κέντρα (Αθήνα-Θεσσαλονίκη) φτάνει το 75%.
Είναι επίσης πολύ ενδεικτική η εντυπωσιακή ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης υγείας (22,3% αύξηση μεταξύ 2012-2013 και 25% αύξηση το 1ο τετράμηνο του 2014). Τέλος, συνεχώς νέα «κομμάτια» των Δημόσιων Υπηρεσιών Υγείας και του Κοινωνικού Κράτους εκχωρούνται σε ιδιώτες (φροντίδα κατ’ οίκον, κινητές μονάδες ψυχικής υγείας, έλεγχος δαπανών παρόχων του ΕΟΠΥΥ, συστέγαση στην ΠΦΥ, απογευματινά ιατρεία-χειρουργεία στο ΕΣΥ, outsourcing υπηρεσίες, ΣΔΙΤ δημόσιων-ιδιωτικών νοσοκομείων με εκχώρηση του management κλπ). Η ιδιωτικοποίηση λοιπόν στην Ελλάδα προωθείται «δια της διολισθήσεως» και όχι με αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος ,υλοποιείται μέσω της απαξίωσης του ΕΣΥ, της ανεπαρκούς κάλυψης των αναγκών και της διαρκούς οικονομικής επιβάρυνσης των ασθενών. Αυτό είναι το νεοφιλελεύθερο- μνημονιακό σχέδιο στην Υγεία, το οποίο θα συνεχιστεί ακόμα και αν αντιμετωπιστεί- μετά την πίεση των κοινωνικών ιατρείων και τη διεθνή κατακραυγή - το πρόβλημα της νοσηλείας των ανασφάλιστων.
Το πραγματικό ερώτημα λοιπόν δεν είναι «μεταρρύθμιση ή όχι» αλλά με ποια στόχευση και με ποιους όρους;
Η αναγκαία μεταρρύθμιση-αναδιοργάνωση στην Υγεία για να έχει θετικό κοινωνικό πρόσημο πρέπει:
1. Να αμφισβητεί τη λιτότητα και να ανακουφίζει την κοινωνία
2. Να μην ενισχύει την ανισότητα ( πχ. απογευματινή λειτουργία νοσοκομείων)
3. Να εξασφαλίζει την πρόσβαση των πολιτών στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας ανεξάρτητα από εργασία-ασφάλιση-εισόδημα-νομιμότητα παραμονής στη χώρα
4. Να αναπροσανατολίζει δημόσιους πόρους από τον κρατικοδίαιτο επιχειρηματικό τομέα στο ΕΣΥ .
5. Να μην έχει την αντίληψη απλώς ενός μεγαλύτερου αλλά ενός διαφορετικού Δημόσιου Συστήματος Υγείας, με καθολικότητα, δωρεάν παροχή, ισότητα, σεβασμό στην αξιοπρέπεια του αρρώστου αλλά και στα δικαιώματα των εργαζομένων, χωρίς νοσοκομειοκεντρική και ιατροκεντρική λογική, με δημοκρατικό προγραμματισμό των υπηρεσιών του, συμμετοχική διοίκηση, διαφανή και αποτελεσματική διαχείριση των πόρων, με ριζική αντιμετώπιση των φαινομένων σπατάλης και διαφθοράς, με νέους θεσμούς κοινωνικού ελέγχου.
6. Να προωθεί την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και την πρόληψη, με διατομεακές παρεμβάσεις στις «ανθυγιεινές» συνθήκες του κοινωνικού περιβάλλοντος, στα πλαίσια μιας ολιστικής αντίληψης για την Υγεία. Ίσως η μεγαλύτερη υγειονομική μεταρρύθμιση στη χώρα να είναι η ακύρωση της πολιτικής της λιτότητας και η ανακούφιση της κοινωνίας από την βαρβαρότητα της κρίσης , η οποία «παράγει» όχι μόνο ανεργία και φτώχεια αλλά και αρρώστεια.
7. Να έχει ως προοπτική τη χρηματοδότηση του ΕΣΥ από τη γενική φορολογία και την αναδιανομή του πλούτου και όχι από το χρεωκοπημένο Ασφαλιστικό Σύστημα (το οποίο το 2010 είχε έσοδα 22 δις. και το 2013 μόνο 11.5 δις ευρώ). Μόνο έτσι μπορεί να εξασφαλιστεί η πλήρης και εγγυημένη και όχι η «ελαχιστοποιημένη» (στα πλαίσια του βασικού πακέτου) κάλυψη των ανελαστικών υγειονομικών αναγκών των πολιτών.
8. Να οδηγεί σε ένα μετα-νεοφιλελεύθερο υπόδειγμα πολιτικής Υγείας, που θα ενισχύει τον αξιακό «πυρήνα» του ΕΣΥ, τη δικαιωματική λογική του, την απο-εμπορευματοποίηση της υγείας, του φαρμάκου και της ιατρικής έρευνας, την απεξάρτηση της ιατρικής εκπαίδευσης από τη φαρμακοβιομηχανία, την πραγματική ισοτιμία στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης, την ανιδιοτελή φροντίδα του αρρώστου χωρίς συναλλαγή και εκμετάλλευση, την προσέγγιση της Δημόσιας Περίθαλψης ως ζητήματος Δημοκρατίας.
